Màn trình tấu cồng chiêng của phụ nữ Mường trong lễ khai hội chùa Quoèn Ang.

        Huyện Cao Phong hiện duy trì 2 lễ hội và còn lưu giữ khoảng trên 1.000 chiếc chiêng. Trong những năm vừa qua, nhận thức rõ văn hóa gắn liền với sự phát triển bền vững, huyện đã thường xuyên quan tâm phát triển các giá trị văn hóa vật thể gắn với đặc trưng và quá trình phát triển của vùng Mường Thàng. Huyện đã hoàn thiện quần thể di tích lịch sử văn hóa chiến khu Cao Phong - Thạch Yên tại xóm Khánh, xã Yên Thượng theo lối kiến trúc chùa dân gian cổ miền Bắc. Các di tích gắn với văn hóa truyền thống như sự tích “vườn hoa núi Cối” (xã Tân Phong), di tích cách mạng tượng đài anh hùng Cù Chính Lan (xã Bình Thanh), di tích đền Bờ (xã Thung Nai),…

        Tuy nhiên, trước sự hội nhập và phát triển thì nguy cơ các giá trị văn hóa có thể bị mai một như: trang phục hay lối sống của giới trẻ… Trước thực tế đó, huyện đã có đề án về giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa - thể thao các dân tộc giai đoạn 2007 - 2010 và định hướng đến năm 2015. Trong đó, đề án đã đưa ra những biện pháp nâng cao sự lãnh đạo của Đảng, quản lý Nhà nước các cấp chính quyền từ huyện đến cơ sở. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí đối với sự nghiệp văn hóa, thể thao, thông tin và hoạt động bảo tồn, phát huy bản sắc. Huy động toàn dân tham gia xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc theo tinh thần Nghị quyết TW 5 (khóa VIII). Phòng Văn hóa - Thông tin của huyện hiện đang sưu tầm để phục dựng lại lễ hội Mường Thàng tại xã Dũng Phong. Tổ chức truyền dạy hát Thường Đang, Bọ Mẹng từ các nghệ nhân cho thế hệ trẻ. Theo ông Bùi Văn Hưng, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin của huyện vì việc bảo tồn văn hóa không có nghĩa là giữ lại những hủ tục lạc hậu như: thách cưới quá nặng, đám ma để dài ngày… mà đó là sự kết hợp hài hòa với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”.

         Là xã còn lưu giữ nhiều nét truyền thống của văn hóa Mường, những năm qua, Đảng ủy xã Xuân Phong đã có Nghị quyết về gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Toàn xã hiện còn lưu giữ được trên 300 chiếc chiêng, 100% xóm có đội cồng chiêng và thường xuyên tham gia các lễ hội trong huyện, trong tỉnh. Hàng năm, vào ngày mùng 6 Tết, xã tổ chức Lễ hội xuống đồng với nhiều trò chơi dân gian đậm chất cộng đồng như đánh đu, đánh mảng,… Bên cạnh đó, xóm Mừng, xóm Rú là những xóm hiện vẫn còn giữ được những nét cổ xưa cả về vật chất và lối sống của bà con. Bí thư Chi bộ xóm Mừng Bùi Văn Xuân chia sẻ: Xóm Mừng là xóm xa nhất, cách trung tâm xã hơn 8 km. Xóm có 43 hộ với 195 khẩu, sống rải rác trên các triền đồi. Đời sống của bà con vẫn dựa vào nông nghiệp là chính. Đến xóm Mừng, chúng ta sẽ cảm nhận rõ rệt cái không khí trong lành và mát lạnh của thời tiết nơi vùng cao. Vài ngôi nhà sàn thưa thớt được tô điểm trong bạt ngàn màu xanh của núi rừng nơi được coi là “cổng trời” của Cao Phong

        Việc giữ gìn, bảo tồn văn hóa vật thể và phi vật thể không chỉ là trách nhiệm của ngành văn hóa mà nó còn cần sự quan tâm của chính quyền địa phương trong việc nâng cao nhận thức cho người dân bởi họ chính là chủ thể trong việc giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống. Bằng sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, tin tưởng rằng, Mường Thàng - Cao Phong sẽ mãi vẹn nguyên với vẻ đẹp vốn có của mình./.

​Phạm Minh Tuấn